Productive Facade Studies With Rule-Based Design: Ankara Çınar Street Sampling

Abstract

The architectural design process, which has a multi-component structure, is redefined with technological up-to-date systems in addition to the unchanging basic design principles in the face of changing needs. This change in the design process, with the inclusion of computer-aided productive approaches in the process, provides original and alternative design outputs in architectural formation. In this study, house facades were analyzed with the shape grammar, which is the rule-based analysis method of the detached house pattern in Ankara, Yenimahalle Çınar Street, which has survived to the present day. This detached house pattern, designed in 1948 and after, reflects the cultural, economic, and aesthetic features of the period. It is valuable in these respects and is the first modern construction study in the history of the Republic of Turkey. Although few examples remain today, they are rapidly replaced by high-rise residences. These newly constructed high- rise buildings do not provide a linguistic unity with the texture of the environment. For the sustainability of Çınar Street’s architectural values, it is of great importance to determine this grammar and to take it into practice with new technologies. In this study, detached houses on Çınar Street are discussed in the context of architectural language, and the rules of formation are determined. The facades, whose architectural form was determined, were tried to be reproduced using the same rules by computer-aided design. The study aims to be a reference for the facade designs of new high-rise residences and to maintain the urban texture by preserving it. In this context, it will contribute to architectural and social sustainability in today’s architecture and designs made using advanced technology

Çok bileşenli bir kurguya sahip olan mimari tasarim süreci teknoloji ve bilgisayarin tasarima destek olmasi ile güncel sistemlerle yeniden tanimlanmaktadir. Tasarim sürecindeki bu değişim, üretken yaklaşimlarin sürece dahil olmasi ile mimari biçimlenmede özgün alternatiflerin üretilmesi fikrini doğurmaktadir. Günümüzde mimarlik ürünleri tasarim aşamalarinda farkli yaklaşimlar kullanilmaktadir. Kavramsal bağlamda sira dişi formlarin üretimine sikça rastlanmaktadir. “Tasarim”in bu yöndeki gelişimi, farkli geometrik kurgulardaki formlarin, dijital tasarim ortamlarinda betimlenerek üç boyutlu modellerinin üretilmesi ile desteklenmektedir.Genel bir yaklaşimla, “üretken” olma hali, yaraticiliğin kaynağini gösterme ya da herhangi bir şeyi yaratma gücüne sahip olma olarak nitelendirilmektedir. “Üretken tasarim” kavrami ise, tasarim eylemini gerçekleştiren tasarimci/mimarin sonuç ürününden çok tasarim sürecinin içeriği ile ilgilendiği yöntem, “üretken tasarim sistemi” ise kullaniciya bu süreçte destek veren ya da tasarimi bütünü ile ele alan sistem olarak tanimlanabilir. Mimarin tasarim sürecindeki adimlari, bilgisayar ortaminda anlatabilmesi için bu adimlarin net ifade etmesi kural tabanli tasarim fikri olarak karşimiza çikmaktadir. Bu algoritmalarin en temel niteliği ise karmaşikliktan uzak, kolay takip edilebilen ve sinirli kural setleri olmalaridir. Kural tabanli bir sistem olan “biçim gramerleri, yaratici tasarim pratiği amaciyla, hesaplamali bir tasarim teorisi sunmaktadir; tasarim dillerini algoritmik bir yapiyla çözümlemeye ve ayni dilde yeni tasarimlar üretilmesine olanak sağlayan bir kural kümesidir. Cumhuriyetin ilk yillarindan 1970’li yillara kadaruzanan, genellikle Cumhuriyet ideolojisi çerçevesindegerçekleştirilen yapilar, modern mimarlik mirasi olarakdeğerlendirilmektedir. Ankara ili, Yenimahalle ilçesinde yapilmiş konut dokusu da bunun bir örneğidir. 1948 ve sonrasi yillarda tasarlanan Yenimahalle ilçesi Çinar sokaktaki müstakil konut dokusu, dönemin kültürel, ekonomik, estetik özelliklerini yansitmaktadir. Bu açilardan ve Cumhuriyet tarihinin ilk modern yapilaşma çalişmalari olarak değerli bulunmaktadir.Bu çalişmada Çinar Sokak’ta bulunan ve günümüze kalmiş olan müstakil konut dokusunun kural tabanli analiz yöntemi olan biçim grameri ile konut cepheleri analiz edilmiştir. Çalişma temel tasarim prensipleri kapsaminda, mimari tasarim üretim sistemleri ve üretimi biçimlendirme sürecinde geliştirilmiş,kural tabanli tasarim olan biçim grameri çerçevesinde, sokaktaki günümüze kalan yapi cepheleri esas alinarak çalişilmiştir. Çinar Sokak ve çevresinde de bölgenin merkezi ve birçok yönden avantajli konumundan dolayi parsellerin değerlenmesi, güncel konut yaşami gereksinimleri açisindan mülk sahipleri ve mirasçilari için müstakil konutlardaki iç mekanlarin çok küçük olmasi, sik sik tadilat, bakim gerektirmesi bu konutlarin hizla yikilarak apartmanlara dönüşmesine neden olmuştur. Günümüze az sayida örnek kalmasiyla beraber, Çinar sokaktaki müstakil konutlar yerini hizla yüksek katli konutlara birakmaktadir.Yeni yapilan bu yüksek katli yapilar yerin dokusuyla dil birliği sağlamamaktadir. Çinar Sokak mimari ve sosyal değerlerinin sürdürülebilirliği için biçim gramerinin tespiti ve yeni teknolojilerle uygulamada yer almasi büyük önem taşimaktadir. Bu bağlamda bir çalişma yöntemi belirlenmiştir. Çinar Sokaktaki müstakil konutlarin mimari dil bağlaminda biçimleniş kurallari çikarilmiştir.Mimari biçimlenişi belirlenen cepheler, ayni kurallar kullanilarak bilgisayar ortaminda denenmiştir. Yapilan çalişmanin yüksek katli yeni konutlarda cephe tasarimlarina referans olmasi ve kent dokusunu koruyarak devam ettirmesi hedeflenmektedir.Alan çalişmasi iki adimda gerçekleştirilmiştir; üretim ve türetim aşamalari. İlk aşama olan üretimde, müstakil konut dokusunun kural tabanli analiz yöntemi olan biçim grameri ile konut cepheleri analiz edilerek kural üretimi yapilmiştir. Bu analizde temel tasarim öge ve ilkeleri parametreler olarak kullanilmiştir. Üretim aşamasi dediğimiz biçim grammerini oluşturduğumuz ilk aşamada cephe analizi yapilmiştir. Bu analiz sonucu yapi cephesinin karakteristiği ortaya çikmiştir. Türetim aşamasinda ise bu kurallari kullanarak, tekrar eden pencere ve balkonlarin yinelenmesi sağlanarak, baskin elemanlarin etkinliği devam ettirilerek bilgisayar ortaminda yüksek katli bir konut cephesi denemesi yapilmiştir. İlk olarak eskiz çalişmalari yapilmiş, daha sonra Autodesk Autocad programi kullanilarak cephe modellemesi denemesi yapilmiştir. Analiz edilen iki yapinin da modellemesi yapilarak ortalarina yerleştirilen türetim ürününün Showcase render programinda renderlari alinarak görsel olarak inceleme firsati sağlanmiştir. Kent dokusunun ve sokağin, özgün kültürel geçmişi olarak yapilarin varliklarinin sürdürülebilmesi ve geleceğe aktarilmasi önemsenmektedir. Yapilan çalişmada olduğu gibi tasarim dili araştirmalari ile mimarinin çevresel ve sezgisel tasarimindaki farkli olasiliklara ve çözümlerine ulaşabilmek ve ayni dilde yeni tasarimlar üretilebilecek biçim gramerleri tanimlamak sadece birkaç yapiyi korumayacaktir. Yapilarin mimarlarini, ustalarini, kullanicilarini ve anilarini, o konumda kesişen bütün hayatlari canlandiracaktir. Biçim gramerleri, gelecekteki mimari yaklaşimlara günümüz ve geçmiş mimari formlarinin farkli konfigürasyonlarini tanima, tasarim geliştirme ve kültürel bellek oluşturma, mimari tasarim çözümlerini kayit altina alma imkâni sağlayacaktir. Bu bağlamda günümüz mimarisinde ve ileri teknoloji kullanilarak yapilan tasarimlarda mimari ve sosyal sürdürülebilirliğe katki sağlanmiş olacaktir