Özet:
Osmanlı Türklerinde sahne sanatları denildiğinde akla ilk karagöz, ortaoyunu, meddah, kukla, köy seyirlik oyunları“ gelmektedir. Sözü edilen bu sahne sanatları geleneksel Türk tiyatrosunun en kıymetli gösteri unsurları arasında sayılabilir. Çağdaş anlamda tiyatronun ortaya çıkması ile birlikte, geleneksel Türk tiyatrosu bünyesindeki canlandırmaya dayanan temaşanın “tiyatro” kavramı içerisinde değerlendirilip, değerlendirilmeyeceği, söz konusu uygulamaların çağdaş tiyatronun alt yapısını teşkil edip etmeyeceği de çoğu zaman tartışma konusu yapılmıştır. Bu bağlamda mezkûr devlette Batı’ya daha yakın duran Gayrimüslim Osmanlı vatandaşları ve onların ilgi alanlarında tesirini gösteren bu kültürel dönüşüm, yine en fazla sanat sahasında tesirli olmuştur. XIX. yüzyıla ulaşıldığında Osmanlı düşünce hayatında, sanatın ve sanatçıların etkisinin büyük olduğu sosyal anlamda yapılan pek çok araştırma ile ortaya konmuştur. Sözü edilen düşünceden hareketle Osmanlı Devleti’nde Avrupa tarzında çağdaş sahne sanatları denildiğinde, başlangıcı geleneksel ortaoyunu tarzının, modern tiyatroya uyarlanmış biçimi olarak karşımıza çıkan “tuluat” da vücut bulmuştur. Tuluat, devletin son yüzyılında toplumsal yaşamın pek çok alanında etkisini göstermiş bir sanat olarak gayrimüslimler dahil, Osmanlı toplumunda pek çok sahne sanatları ile ilgilenen grup tarafından da ilgi görmüştür. Yapılan bu çalışma ile seyirlik sanatların en asillerinden birisi olan tiyatronun Osmanlı kültüründeki yeri, gayrimüslimlerin buna katkıları, mezkûr sanatın teknik anlamda ileri seviyesi olan sinemanın Osmanlı’ya gelişi ve geldiği günden itibaren Cumhuriyet’in ilk yıllarına değin çekilen filmler, gayrimüslim nüfusun sinema salonlarının açılması ile işletilmesine yönelik teveccühü, sanatsal ve teknik alandaki katkıları arşiv belgelerinden de istifade edilmek sureti ile açıklanmaya çalışılmıştır.
